Strona wykorzystuje pliki cookies, jeśli wyrażasz zgodę na używanie cookies, zostaną one zapisane w pamięci twojej przeglądarki. W przypadku nie wyrażenia zgody nie jesteśmy w stanie zagwarantować pełnej funkcjonalności strony! Przeczyaj więcej na temat plików cookies.

Gora-gory

Jak zmiany klimatu wpływają na populację niedźwiedzi brunatnych

Zmiany klimatu mają znaczący wpływ na nasze środowisko, a tym samym na nasze społeczeństwa i gospodarki. Działania, które mają ograniczyć emisje gazów cieplarnianych i zminimalizować skutki zmian klimatycznych zostały podjęte na poziomie krajowym i międzynarodowym. Zmiany klimatyczne są obecnie jednym z głównych globalnych zagrożeń dla różnorodności biologicznej. W powiązaniu z czynnikami niezwiązanymi z klimatem, zwłaszcza zmianami środowiskowymi powodowanymi działalnością człowieka, to jedno z najgroźniejszych zagrożeń i powodów ginięcia gatunków na Ziemi. Zrozumienie, jak gatunki reagują na zmiany klimatyczne jest kluczowe dla zachowania różnorodności biologicznej i zarządzania ekosystemami.

Istnieją znaczące różnice w reakcjach poszczególnych gatunków czy grup gatunków, a także różnice w tym jak różne regiony świata zostały dotknięte przez zmiany klimatyczne. Nowe gatunki kolonizują dotychczas chłodne regiony, podczas gdy niektóre gatunki arktyczne zmniejszyły swoje zasięgi występowania i obecnie zamieszkują wyższe szerokościach geograficznych i wyższe wysokości n.m.p. Obserwuje się zmiany fenologiczne wskazujące na wcześniejszą aktywność w okresie coraz wcześniejszej wiosny, np. wcześniejsze okresu rozmnażania się żab, zakładanie gniazd u ptaków, kwitnienie roślin czy rozwój pąków drzew, wcześniejsze przyloty ptaków i motyli. Zmiany takie mają oczywiście wpływ na poziomy troficzne i mogą spowodować „niedopasowania zasobów” na różnych poziomach producentów i konsumentów (np. cykle życiowe drapieżnikami i ich ofiar, roślinożernych owadów i ich roślin żywicielskich, owadów zapylających owadów i roślin żywicielskich), co ostatecznie może doprowadzić do spadku populacji. Poza zmianami zasięgu czy fenologii zaobserwowano również adaptacje do zmian klimatu w skali lokalnej, m.in. rozprzestrzenianie się młodych na większe obszary czy rozszerzenie diety na dotychczas nie przyjmowane pokarmy.

Wpływ zmian klimatycznych w borealnych i górskich ekosystemach w Europie wydaje się być oczywistym. W Szwecji tzw. „linia drzew” przesunęła się ku północy. Wiele gatunków roślin naczyniowych w regionach o klimacie umiarkowanym borealno-górskim rozszerza swój zasięg ku wyższym wysokościom n.p.m. Podczas gdy w regionie borealnym przewiduje się zanik niektórych gatunków roślin, w wielu obszarach górskich, m.in. w Karpatach obserwowana jest imigracja dotychczas nie obserwowanych tu roślin. Podejrzewa się, że notowany w ostatnich dekadach w Europie północnej i Skandynawii trend ku coraz cieplejszym zimom powodują zmniejszanie się rozmiarów samic jelenia szlachetnego (Cervus elaphus), co może wpłynąć na rozród i płodność gatunku. Podejrzewa się, że zmiany klimatyczne mogą doprowadzić do znaczącego zmniejszenie zasięgów rozmieszczenia niektórych gatunków ptaków w Fennoskandii, na co dodatkowo może wpłynąć obszar Oceanu Arktyczny stanowiący barierę w migracjach ku kierunkom północnym. Szacuje się, że zmiany klimatyczne w połączeniu z fragmentacją środowiska i kolejnymi barierami migracyjnymi mogą wpłynąć na zmniejszenie zasięgów około 30% europejskich gatunków ssaków.

Duże drapieżniki zamieszkujące północne szerokości geograficzne mogą stanowić dobre wskaźniki do obserwacji i zrozumienia obecnie zachodzących zmian klimatycznych i środowiskowych. Najlepszym przykładem jest niedźwiedź polarny, który był przedmiotem wielu badań na temat skutków zmian klimatu, i który stał się charakterystycznym symbolem topniejącej Arktyki. Jego gatunek siostrzany, niedźwiedź brunatny, może być również gatunkiem modelowym w badaniach nad skutkami zmian klimatycznych, zwłaszcza w ekosystemach borealnych i alpejskich. Niedźwiedź brunatny jest gatunkiem wszystkożernym, o niskim poziomie reprodukcji, przechodzącym w stan zimowego uśpienia (hibernacji). Ekologia, fizjologia i behawior niedźwiedzi brunatnych są w dużej mierze zależne od warunków klimatycznych. Najnowsze obserwacje karpackiej populacji niedźwiedzi brunatnych sugerują, ze zwierzęta te modyfikują swoje zachowania, co prawdopodobnie związane jest ze zmianami w warunkach zimowych. Coraz częściej obserwuje się w wielu obszarach Europy, ze niedźwiedzie nie hibernują w okresie zimowym. Zima to okres niskiej dostępności żywności i hibernacja była dostosowaniem do tych warunków. Skrócenie okresu zimowego snu lub zwiększona aktywność niedźwiedzi w czasie zimy może zatem stworzyć troficznego niedopasowanie. Niedopasowanie troficzne w okresie intensywnego zerowania (jesienią) czy w okresie wybudzania się (wiosną) mogą mieć wpływ na sukces reprodukcyjny gatunku, a w konsekwencji na jego przyszłość. Zmiany w ekologii, fizjologii i zachowaniu niedźwiedzi, będące skutkiem zmian klimatycznych, mogą mieć również wpływ na relacje człowiek-niedźwiedź, na potencjalnie pojawiające się konflikty czy też postrzeganie i wartościowanie niedźwiedzi przez ludzi.